Het Arsenaal
Gebouwd op de resten van Kasteel Grave
Voor het eerst in 1350 wordt melding gemaakt van het Kasteel van Grave. De Heren van Cuijk hebben er gewoond rond het jaar 1400. Toen later de stad Grave enige tijd Gelders bezit werd, woonde ook Arnoud van Egmond of Arnoud van Gelder hier.
Tijdens het bewind van Floris en Maximiliaan van Egmond, aan het begin van de 16e eeuw, werd het onderkomen verbouwd tot een bijzonder fraai renaissance kasteel. De bekende Italiaanse architect Alessandro Pasqualini heeft hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. Pasqualini heeft ook de gevel van de St. Elisabethkerk op de Markt ontworpen.
De dochter van Maximiliaan van Egmond is in Grave geboren: Anna van Egmond. We kennen haar nu vooral Anna van Buren, de eerste vrouw van Willem van Oranje.
De Spanjaarden en de Fransen kwamen twee maal op bezoek. In 1672 was de inname van de stad een kleinigheid voor de Fransen. De bezettingstroepen van Grave waren toevallig op weg naar Den Bosch. Lastiger was het twee jaar later om de Fransen o.l.v. Chamilly te verdrijven. Het beleg door de troepen o.l.v. Carl von Rabenhaupt duurde vijf maanden en kostte duizenden levens. De meeste slachtoffers waren Hollanders die zich buiten de stad bevonden.
Na dit zware beleg was de stad een grote puinhoop. Slechts vijf huizen waren onbeschadigd. Ook het kasteel kwam zwaar gehavend uit de strijd. De Gravenaren gingen naar de ruïne van het kasteel, om zo veel mogelijk stenen te verzamelen om hun eigen huizen te repareren. Alleen de voorburcht bleef staan en vormde later het Arsenaal.
Na het beleg van 1674 werd er begonnen aan een verbetering en uitbreiding van de vestingwerken van Grave. Het kasteel stond hierbij danig in de weg en werd om die reden tot de grond toe gesloopt.
Van vestingwerk naar RPI
Bij de verbetering en uitbreiding van de vestingwerken werd in de voorburcht een arsenaal gespaard en kwamen er allerlei voorzieningen. De vorm van het arsenaal is een F-vorm met twee flanken. In de ene flank bevond zich de paardenstal en in de tweede flank stonden de kanonnen en ander schietgerei. Voor het kruit werd een kruithuis gebouwd. Het is er nog; het gebouw met de zware steunberen.
Om te voorkomen dat bij een belegering vanuit de richting van Den Bosch de kanonnen het arsenaal en het kruithuis konden raken, werd een zogenaamde Kat of Cavalier gebouwd: een kunstmatig aangelegde kogelvanger. In deze kogelvanger ziet men nog vijf kazematten, bestemd voor de soldaten. De bovenzijde van deze Kat zag er aanvankelijk anders uit: er waren geen bomen of struiken.
In 1892 werd besloten dat het militaire garnizoen Grave ging verlaten. Het vertrek van de militairen was rampzalig voor de Graafse bevolking. Voor de lokale economie was het garnizoen van groot belang. De toenmalige burgemeester had veel connecties en gebruikte deze bij het zoeken naar een alternatief. Dat werd de Rijks Psychiatrische Inrichting voor vrouwelijke patiënten.
Rijksbouwmeester Van Lokhorst werd aangetrokken om de locatie geschikt te maken voor de nieuwe bewoners. Het Arsenaal moest worden verbouwd, zoals te zien is aan de vele dakramen. Maar er was ook ruimtegebrek. Voor dat het nieuwe gebouw er stond, was er een muur om daarmee de tuin van het kasteel af te bakenen.
In de oude gevel van het Arsenaal zaten enkele speklagen van mergelsteen. Van Lokhorst heeft dit ornament aangegrepen om de nieuwbouw ook van deze gele lijnen te voorzien, maar dan met andere materialen. Aan de overkant van de weg heeft Van Lokhorst de directeurswoning gebouwd, ook weer met de gele speklagen.
Van RPI naar Nidum
Een groot deel van de patiënten van de RPI kon gewoon naar buiten en was in de kost bij Graafse mensen. Maar een gedeelte moest op het terrein blijven vanwege de ernst van de psychische klachten. Van Lokhorst bouwde het kruithuis om tot een heuse kapel. We zien dat aan de ornamenten op de steunberen en aan de klokkentoren.
Boven op de Kat, dat al gauw de bijnaam ‘Gekkenberg’ kreeg, werd rond 1900 een fraaie tuin aangelegd, zodat de patiënten en de verpleegsters daarop konden wandelen. De RPI had zijn eigen waterhuishouding en bovenop de Kat stond hiervoor een vierkante watertoren.
Na ongeveer 75 jaar vertrok ook de Rijks Psychiatrische Inrichting weer. De accommodatie werd een gevangenis: De Raam. De Raam bleef 20 jaar, tot 1993, waarna het pand nog drie jaar in gebruik was als dependance van de jeugdgevangenis De Hunnerberg uit Nijmegen. De gemeente Grave en de woningcorporatie probeerden in de jaren daarna tevergeefs in het Arsenaal enkele woningen te ontwikkelen. In 1998 werd het Arsenaal een Rijksmonument.
In 1999 is het gehele gebouw verkocht aan Jan des Bouvrie. Hij verbond de kapel en het Arsenaal met elkaar. De serres aan de binnentuin werden verlengd en de doorgang tussen de kazematten en het Arsenaal werd vernieuwd. Maar op 1 januari 2006 sloot De Bouvrie de deuren. Hierna hebben enkele ondernemers delen van het gebouw nog gehuurd, maar stond het voornamelijk leeg.
In 2019 hebben Aard Keijser en Lonneke van der Weyden het pand gekocht. Op 27 november 2021 is hier Nidum, house of inspiration geopend met een restaurant en boetiekhotel. Het pand is na de lange leegstand grondig gerenoveerd en de voorzijde is vernieuwd met een moderne entree. Restaurant Ovum ontvangt sinds 12 augustus gasten voor lunch en diner, maar ook voor koffie met huisgemaakt gebak en cocktails met bar bites. Nidum Boetiekhotel maakt sinds de zomer van 2023 de beleving compleet.
Aan de overzijde van de weg staat de indrukwekkende Hampoort uit 1688, de enig overgebleven stadspoort van Grave. In deze poort is een fraai museum gevestigd. Voor geschiedenisliefhebbers is het een aanrader om de Hampoort en het Stadsmuseum Grave te bewonderen.
Met dank aan Stadmuseum Grave voor de informatie en het beeldmateriaal.
Monumenten Portaal
Het Monumentenportaal is een initiatief van de Nationale Monumentenorganisatie (NMo). Het uitgangspunt van de Nationale Monumentenorganisatie is om monumenten efficiënt te behouden en beheren. Het Monumentenportaal is voor iedereen die een monument wil beleven, kopen of huren.
Boek een suite in Nidum Boetiekhotel
Boek nu een van de zes suites van Nidum Boetiekhotel via de onderstaande button. Je wordt doorverwezen naar ons reserveringssysteem, waar je de boeking kunt plaatsen. Graag tot ziens in Grave!